पुणे : असा झाला कोरोना लॉकडाऊनचा फटका, ताटातून मसूर-मटण गायब, कमी अन्न खाल्ले, सर्वेक्षणातून अनेक खुलासे

कोरोना विषाणूच्या साथीमुळे लागू करण्यात आलेल्या लॉकडाऊनचा गरीब आणि कमी उत्पन्न असलेल्या लोकांच्या जीवनावर मोठा परिणाम झाला. लॉकडाऊनमुळे आर्थिक मंदीही आली, त्यामुळे लोकांच्या जीवनात खूप संघर्ष झाला, अनेकांना दोन वेळचे जेवणही मिळत नव्हते. लॉकडाऊन आणि आर्थिक मंदीचा पुण्यातील सर्वात कमी उत्पन्न गटांवर लक्षणीय परिणाम झाल्याचे एका नवीन अभ्यासातून समोर आले आहे. त्यांना डाळी, मांस आणि दैनंदिन अन्नही कमी करण्यास भाग पाडले.

‘इंडियन एक्स्प्रेस’च्या बातमीनुसार, हे सर्वेक्षण शहरी शाश्वत पर्यावरणासाठी अन्न, पाणी आणि ऊर्जा (FUSE) या संस्थेने केले आहे. त्यात पुणे महापालिकेच्या हद्दीतील एकूण १९४ घरांचे सर्वेक्षण करण्यात आले. जुलै आणि ऑगस्ट 2021 मध्ये संसाधनांवर COVID-19 चे परिणाम आणि अन्न, पाणी आणि वीज वापरातील बदल समजून घेणे हा उद्देश होता. गोखले इन्स्टिट्यूट ऑफ पॉलिटिक्स अँड इकॉनॉमिक्स, पुणे आणि जर्मन संशोधकांनी संयुक्तपणे हे सर्वेक्षण केले आहे.

लोकांचे उत्पन्न घटले

कुटुंबांचे वर्गीकरण त्यांच्या वार्षिक उत्पन्नाच्या आधारावर करण्यात आले होते, जसे की रु. 50,000 पेक्षा कमी, रु. 50,000 आणि रु. 2 लाख, रु. 2 लाख ते 4 लाख, रु. 4 लाख ते रु. 8 लाख आणि रु. 8 लाख. पेक्षा जास्त. . पुण्यातील कुटुंबाचे सरासरी आकारमान ४.२२ होते. लॉकडाऊनचा परिणाम स्थलांतरित आणि छोट्या उद्योगांमध्ये काम करणाऱ्या लोकांवर झाला आणि त्यांच्या नोकऱ्या गमावल्या. त्यानंतर आलेल्या आर्थिक मंदीचा सर्वात कमी उत्पन्न गटांवर विषम परिणाम झाला. सुमारे 92 कुटुंबांनी सांगितले की त्यांच्या मासिक उत्पन्नात घट झाली आहे आणि यापैकी सुमारे 30 कुटुंबांनी या कालावधीत त्यांच्या सामान्य उत्पन्नापेक्षा अर्धा किंवा कमी कमावल्याचे सांगितले. नोकरी शोधणाऱ्यांना पगारात कपात आणि नोकऱ्या गमावण्याच्या भीतीचाही सामना करावा लागला.

डाळींचा खप कमी झाला आहे

उत्पन्नाअभावी बहुतांश कुटुंबांना त्यांच्या खाण्याच्या सवयी बदलण्यास भाग पडल्याचे या अभ्यासातून समोर आले आहे. उत्पन्नात घट आणि वाढत्या महागाईमुळे लोकांच्या क्रयशक्तीवर मोठा परिणाम झाला. 76 टक्के म्हणजेच 147 कुटुंबांनी स्वयंपाकासाठी एलपीजीचा वापर केला. या कालावधीत अन्न तयार करणाऱ्या लोकांवर (५१ टक्के कुटुंबे) कामाचा बोजा वाढल्याचे वृत्त आहे. स्वयंपाकाचा वेळ 38 टक्क्यांनी वाढला (74 घरे), कारण कुटुंबातील सदस्यांना घरातच राहावे लागले. आर्थिक मंदीमुळे काही कुटुंबांनी मासे, मांस आणि अंडी खाणे कमी केले. याच काळात डाळींचा खपही कमी झाला आणि मासिक खरेदी महामारीच्या आधीच्या तुलनेत निम्म्यावर आली.

चांगले उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांवर परिणाम झाला नाही

ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न 8 लाखांपेक्षा जास्त होते ते सर्वात कमी प्रभावित झाले. कोविड दरम्यान त्याच्या उत्पन्नात कोणताही बदल झाला नाही. या काळात त्यांच्या घरातील अन्न शिजवण्यात आणि खाण्यात वेळ वाढला. 58 टक्के म्हणजेच 112 कुटुंबांनी कबूल केले की लॉकडाऊन दरम्यान त्यांच्या अन्नाचे प्रमाण वाढले आहे. मांस आणि अंडी खाण्यातही लक्षणीय वाढ दिसून आली. जास्तीत जास्त प्रथिने मिळावीत हाही त्याचा उद्देश होता. या सर्वेक्षणातून असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे की, कोरोना महामारीचा गरीबांवर कसा जास्त परिणाम झाला. 21 कुटुंबांनी असेही नोंदवले आहे की या कालावधीत मृत्यू किंवा स्थलांतरामुळे त्यांच्या घरातील सदस्यांची संख्या कमी झाली आहे.