महाराष्ट्राचे राजकीय पेच: या 5 मुद्यांवर सर्वोच्च न्यायालयात 5 वाजता होणार सुनावणी, राज्याची स्थिती ठरणार

महाराष्ट्रात सध्या सुरू असलेले राजकीय संकटमहाराष्ट्राचे राजकीय संकट) शेवटी फ्लोअर टेस्टची स्क्रिप्ट लिहिली गेली आहे. राज्यपाल भगतसिंग कोश्यारी (भगतसिंग कोश्यारी) यांनी विधानसभेच्या सरचिटणीसांना पत्र लिहिले आहे की, विधानसभेचे विशेष अधिवेशन उद्या म्हणजेच ३० जून रोजी बोलावण्यात यावे. उद्धव ठाकरे सरकारला सभागृहात बहुमत सिद्ध करावे लागणार हे निश्चित. यावर महाराष्ट्र विकास आघाडीने आक्षेप घेत सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली आहे. त्याचबरोबर एकनाथ शिंदे गटानेही सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली आहे. सायंकाळी पाच वाजता सुप्रीम कोर्टात सुनावणी होणार असून येत्या काही तासांत राज्यातील राजकारण कोणत्या दिशेने जाणार हे स्पष्ट होईल.

शिवसेनेचे म्हणणे आहे की चुकीच्या पद्धतीने सरकार पाडण्याचा प्रयत्न केला जात आहे आणि त्यामुळे त्यांची युती फ्लोअर टेस्टच्या विरोधात सर्वोच्च न्यायालयात पोहोचली आहे. तुटलेल्या शिवसेनेचे दोन्ही गट स्वबळावर ठाम आहेत. उद्धव गट सरकार वाचवण्यात मग्न आहे, तर दुसरीकडे एकनाथ शिंदे गट सरकार पाडण्यात मग्न आहे. मात्र, राज्याचे राजकारण कोणत्या दिशेने पुढे सरकते, हे येत्या काही तासांत स्पष्ट होईल.

मात्र, इंडियन एक्स्प्रेसच्या वृत्तानुसार, माजी सॉलिसिटर जनरल हरीश साळवे हे शिंदे गटाच्या वतीने सर्वोच्च न्यायालयात हजर राहणार आहेत, तर शिवसेनेच्या वतीने काँग्रेस नेते अभिषेक मनु सिंघवी युक्तिवाद करणार आहेत. दुसरीकडे काँग्रेसचे माजी नेते कपिल सिब्बल उपसभापतीपदासाठी उभे राहणार आहेत.

या 5 मुद्यांवर सर्वोच्च न्यायालयात या संपूर्ण प्रकरणावर सुनावणी होण्याची शक्यता आहे.

1. सभागृहाचे कामकाज कोण चालवणार?

महाराष्ट्राच्या राजकारणात जी परिस्थिती निर्माण होत आहे त्यात महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे गुरुवारी सभागृहाचे कामकाज कोण चालवणार. विद्यमान उपसभापती नरहरी सीताराम झिरवाळ हे राष्ट्रवादीचे आहेत. अशा स्थितीत त्यांच्याविरोधात एकनाथ शिंदे गटानेही प्रस्ताव दिला आहे. जिरवाल स्वत: अविश्वास प्रस्तावाला सामोरे जात आहेत, मग ते सभागृहात चाचणी कशी घेणार? सभागृहाचे कामकाज कोण चालवायचे हे सर्वोच्च न्यायालय ठरवू शकते.

2. सूचना दिल्यानंतर 24 तासांच्या आत मजल्याची चाचणी का?

महाराष्ट्राच्या राज्यपालांनी फ्लोर टेस्ट करण्याचे आदेश दिले आहेत. त्यासाठी त्यांनी महासचिवांना पत्र लिहिले आहे, त्यानंतर महासचिव सर्व पक्षांना पत्र लिहितात. बहुमत सिद्ध करणे हा निर्णय आहे. हे प्रकरण सर्वोच्च न्यायालयात आहे, मग निर्णय येईपर्यंत ते योग्य नाही, असा शिवसेनेचा आक्षेप आहे. आज नोटीस मिळाली असून २४ तासांत फ्लोअर टेस्ट घेतली जात असल्याचं शिवसेनेनं म्हटलं आहे. ती वाढवली पाहिजे. या मुद्द्यावरही न्यायालय सुनावणी करू शकते.

3. बंडखोर आमदारांच्या अपात्रतेवर

बंडखोरीनंतर शिवसेनेने एकनाथ शिंदे यांना विधिमंडळ पक्षनेतेपदावरून हटवून अजय चौधरी यांची नेतेपदी घोषणा केली आहे. 16 आमदारांवर अपात्रतेचा खटला सुरू असल्याची शिवसेनेची बाजू आहे. तर दुसरीकडे एकनाथ शिंदे यांनी या मुद्यावर आव्हान दिले आहे. सर्वोच्च न्यायालय या 16 आमदारांच्या गुणवत्तेवर आणि अपात्रतेवरही सुनावणी घेऊ शकते.

4. मजला चाचणी पुढे ढकलली जाईल का?

सर्वोच्च न्यायालयाने या संपूर्ण प्रकरणाची दखल घेतली असून दोन्ही पक्षांच्या याचिकेवर सुनावणी होणार आहे. फ्लोअर टेस्ट पुढे ढकलली जाईल की नाही हाही महत्त्वाचा मुद्दा आहे. 12 जुलै 2022 पर्यंत स्थिती कायम ठेवण्याचेही सांगण्यात आले आहे. बंडखोर आमदारांची पात्रता रद्द करण्याची मागणी करणाऱ्या शिवसेनेचे म्हणणे आहे की, मतदारांनी निर्णय घेतला नाही, तर मतदान कसे होणार.

5. घटनात्मक संकट

उपसभापती जरीवाला हे राष्ट्रवादीचे आहेत. त्यांनी सभागृह चालवले, तर आणखी काही निर्णय घेता येईल. कोणाला मतदान करायचे हे ते ठरवू शकतात. विरोधक हे मान्य करणार नाहीत. अशा परिस्थितीत घटनात्मक संकटाची परिस्थिती निर्माण होईल आणि तसे झाल्यास राष्ट्रपती राजवटही लागू होऊ शकते.

दोन्ही बाजूंकडून अनेक आक्षेप आहेत. फ्लोअर टेस्टची चर्चा कुठून आली… म्हणजे यासाठी विहित प्रक्रिया पाळली गेली नाही, असं एमव्हीएचं म्हणणं आहे. विरोधक राज्यपालांकडे गेले, पत्र लिहिले आणि राज्यपालांनी फ्लोर टेस्टसाठी निर्देश दिले. सरकार अल्पमतात आले आहे की ते सिद्ध करण्यासाठी सभागृहात प्रस्ताव आवश्यक आहे. मात्र हे करण्यात आले नाही. मात्र, संध्याकाळी पाच वाजता सुरू होणाऱ्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या सुनावणीत बरेच काही स्पष्ट होणार आहे.